Samen tegen eenzaamheid

Met grote betrokkenheid en veel plezier coördineren AEF’er Bo en collega’s de komende jaren de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid. Eén pasklare oplossing is er niet. Maar (ernstige) eenzaamheid tijdig signaleren en terugdringen kan wél. Wat daarvoor nodig is? Een positieve, breed gedragen beweging die samenwerkt aan één doel: een samenleving waarin ieder mens zich verbonden en van waarde voelt.

Verbinding met anderen is een fundamentele basisbehoefte voor iedereen. Ieder mens heeft het nodig om gezien en gehoord te worden, en om zich nodig te voelen voor anderen. De meeste mensen hebben in hun leven wel momenten waarop zij zich alleen en minder verbonden voelen, bijvoorbeeld na een ingrijpende levensgebeurtenis zoals een verhuizing, het krijgen van een kind of het overlijden van een dierbare. Kortom: gevoelens van eenzaamheid horen er soms bij en gaan vaak ook vanzelf weer over.

Maar helaas is dat niet bij iedereen het geval. In de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024 van GGD’en, het CBS en het RIVM gaf bijna de helft van de Nederlandse volwassenen aan eenzaam te zijn; een op de zeven mensen zelfs in ernstige mate. Onder jongeren zijn de cijfers nog schrikbarender: maar liefst een op de vier voelt zich sterk eenzaam. Ook 75+’ers zijn relatief vaak eenzaam. Net als mensen met een laag opleidings- en/of inkomensniveau, mensen die ziek zijn of een zieke partner hebben, en mensen met een niet-Europese achtergrond.

Schaamte en taboe

Voor veel mensen zijn ervaringen van eenzaamheid lastig te bespreken; er hangt schaamte omheen, soms een gevoel van falen, of een gevoel van onvermogen om erover te praten en contact te maken. Als gevolg daarvan trekken mensen zich soms nog meer terug uit hun sociale omgeving en de samenleving. Uiteindelijk heeft dat niet alleen gevolgen voor ons mentale welzijn, maar ook op onze fysieke gezondheid en onze samenleving als geheel.

Wanneer is iemand eenzaam?

Wat is eenzaamheid precies? En wanneer voelen mensen zich eenzaam? Die vragen zijn nog niet zo makkelijk te beantwoorden. Allereerst omdat de oorzaken verschillen van mens tot mens. Niet iedereen die sociaal geïsoleerd leeft, voelt zich eenzaam – terwijl iemand met een groot sociaal netwerk dat wél zo kan ervaren.

We kunnen drie typen eenzaamheid onderscheiden:

1. Relationele eenzaamheid: eenzaamheid als gevolg van het ontbreken van intieme, diepgaande relaties, zoals hechte vriendschappen of een liefdespartner.
2. Sociale eenzaamheid: het ontbreken van sociale relaties om activiteiten in de buitenwereld mee te ondernemen, zoals kennissen en collega’s om mee op pad te gaan.
3. Existentiële eenzaamheid: eenzaamheid gerelateerd aan zingeving, bijvoorbeeld een verloren en leeg gevoel, een gevoel van zinloosheid en doelloosheid.

Maatschappelijke ontwikkelingen zoals digitalisering en individualisering kunnen deze gevoelens van eenzaamheid versterken.

Samen aan de slag!

Eenzaamheid is een sociaal vraagstuk dat raakt aan verschillende domeinen en aspecten van iemands leven. Daarom is er een aanpak nodig waarin verschillende overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties de handen ineenslaan.

Er is niet één pasklare oplossing die voor iedereen, op elk moment helpend zal zijn. Maar experts op dit thema verwachten dat het beter werkt als de betrokken organisaties zich richten op het voorkomen en (tijdig) herkennen van signalen van (ernstige) eenzaamheid, dan het verminderen van eenzaamheid die er al is.

Mensen hebben ook zelf een verantwoordelijkheid in het (tijdig) investeren in sociale contacten en het onderhouden van belangrijke relaties in hun leven. De Coalitie wil mensen hierbij ondersteunen én verergering voorkomen, bijvoorbeeld door ontmoetingen te faciliteren en sociale vaardigheden te versterken.

Van buurtbankjes tot kletsklassa’s

Gelukkig zijn er heel veel mensen, initiatieven en bedrijven die zich enthousiast inzetten om het contact en de verbinding tussen mensen aan te moedigen en te faciliteren met laagdrempelige activiteiten en initiatieven. Denk aan: buurtbankjes en kletskassa’s, dansavonden en interactieve colleges die jong en oud met elkaar in contact brengen. Maar ook: kerst- en verjaardagskaarten sturen naar oudere mensen en kinderen die ziek zijn. Samen tuinieren. Samen lezen. Kortom: er gebeurt veel!

Niet alleen in de wijken en in ‘de samenleving’ zelf, maar ook op de werkvloer en in het onderwijs. Bedrijven investeren in aandacht voor eenzaamheid onder medewerkers én stimuleren werknemers om vrijwilligerswerk te doen. En ook in het onderwijs worden professionals aangemoedigd om eenzaamheid bij kinderen, jongeren en jongvolwassenen te herkennen en op te pakken.

Wij coördineren de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid

Eenzaamheid los je niet in je eentje op. Dat lukt alleen samen. Wij geloven dat we door het aangaan van duurzame samenwerkingen eenzaamheid bij mensen aan kunnen pakken. In de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid bundelen meer dan 200 bedrijven, brancheorganisaties, zorg- en welzijnspartijen, maatschappelijke organisaties en overheden hun krachten. Samen vormen zij een groeiende beweging die zich inzet voor een samenleving waarin iedereen zich betekenisvol verbonden voelt en we samen eenzaamheid verminderen.

Wij zijn ontzettend trots dat wij als AEF de komende jaren ons steentje bij mogen draag door deze coalitie te coördineren en begeleiden in de professionalisering. We ondersteunen het netwerk, verbinden partners aan elkaar, maken inspirerende voorbeelden zichtbaar en stimuleren de uitwisseling van kennis en ideeën. Dat doen we met een enthousiast en zeer gedreven team, vanuit oprechte betrokkenheid met het thema. Met nadrukkelijk oog voor de mensen om wie het uiteindelijk gaat. Want ernstige eenzaamheid kan ieder van ons treffen, maar in een land als het onze zou niemand daar alleen mee hoeven zijn.

Verder lezen?

• Meer over de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid
• Handreiking 'Aan de slag met eenzaamheid op de werkvloer'
• Wat kun je als onderwijsprofessional doen tegen eenzaamheid?

Meer weten? email hidden; JavaScript is required!