Wat is er nodig om met álle partijen tot een solide regioplan zorg en welzijn te komen?

Wat zijn de grootste opgaven op het gebied van zorg en welzijn in de verschillende zorgregio's? Welke trends zien we terug in de zorgbehoefte? In het kader van het Integraal Zorgakkoord (IZA) hebben alle Nederlandse zorgkantoorregio’s een regiobeeld opgesteld. Maar hoe kom je vervolgens tot een regioplan waarin alle betrokken partijen in gezamenlijkheid afspraken maken over het aanpakken van de belangrijkste uitdagingen?

Trends in de zorgbehoefte in de regio Noordoost-Brabant

Zorgverzekeraar VGZ vroeg AEF om in Noordoost-Brabant de regio te ondersteunen bij het opleveren van een regiobeeld, met een uitwerking van de belangrijkste ontwikkelingen in de de behoefte aan zorg en ondersteuning. Vervolgens zijn we gevraagd om als procesbegeleider de domeinoverstijgende regionale samenwerking van zorg en welzijn vorm te geven in een regioplan. AEF’ers Wijnand en Meltem vertellen wat zij in dit proces tegenkwamen, wat hen opviel en wat er nodig is om in samenwerking met álle betrokken partijen te komen tot een solide regionale samenwerking.

Wijnand: “Noordoost-Brabant vergrijst hard en er zijn veel inwoners van boven de 45 jaar. In de komende periode zullen veel zorg- en welzijnsprofessionals met pensioen gaan, terwijl de zorgvraag blijft stijgen. En hoewel inwoners van deze regio een wat gezondere leefstijl hebben dan elders in het land, zijn er nog steeds veel inwoners die roken, te weinig bewegen, zwaar of overmatig drinken, met overgewicht te maken hebben of worstelen met hun mentale welzijn.” Meltem: “Dit zijn belangrijke factoren die leiden tot een hogere zorgvraag. Naar verwachting zetten deze trends zich de komende vijftien jaar jaren voort. Daarmee groeit de druk op de zorg in deze regio sterk.”

Cultuurverandering bij inwoners, organisaties en professionals

Wijnand: “De grootste opgave in de regio ligt, net als in veel andere regio's, in het dichten van de kloof tussen de toenemende zorgvraag en de beschikbare zorgcapaciteit. Om deze kloof te dichten staan in het regioplan vier prioriteiten geformuleerd:

1. Het beheersen van, en aansluiten op, de veranderende zorgvraag
2. Het verminderen van de krapte op de arbeidsmarkt
3. Het verbeteren van doorstroom in de zorgketen
4. Het terugdringen van gezondheidsverschillen

Meltem: “Om die doelen te bereiken, ziet de regio twee belangrijke randvoorwaarden. Ten eerste is er een cultuurverandering nodig bij inwoners, organisaties en professionals, die in gezamenlijkheid moeten toewerken naar een zorgzame samenleving die in staat is om lichte hulp- en ondersteuningsvragen samen op te pakken. Daarnaast zet de regio in op het monitoren van de resultaten van alle initiatieven, zodat gericht gestuurd kan worden op het bereiken van de in het regioplan geformuleerde doelen.”

Wijnand: “De opgaven in de regio zijn te groot om als organisaties afzonderlijk aan te pakken en op te lossen. Regionale samenwerking is daarom cruciaal. De vraag aan AEF was om tot een stevig en gedragen regioplan dat de domeinoverstijgende regionale samenwerking rondom zorg en welzijn in Noordoost-Brabant echt verder zou kunnen brengen. Een regioplan waarin het gemeenschappelijke doel voorop staat en alle partijen zich committeren aan heldere afspraken.”

Wat is er nodig om regionale samenwerking te laten slagen?

Meltem: "Onze ervaring is dat een gedeeld beeld van de uitdagingen nodig is om het commitment van partijen helder te krijgen. We hebben daarom samen met de regio stapsgewijs toegewerkt naar een solide regiobeeld dat een goede basis biedt voor verdere samenwerking. Eén van de belangrijkste opbrengsten van het proces is wat mij betreft dat het partijen heeft geholpen om over organisatiegrenzen heen te willen en kunnen kijken. En dat er een plan ligt dat breed gedragen wordt.”

Wijnand: “Ik vind het een bijzondere prestatie dat het is gelukt om een samenwerking in te richten met een brede afvaardiging van de regionale zorg- en welzijnsaanbieders, GGD, burgers/patiënten, de zorgverzekeraars en gemeenten; de Regionale Coalitie IZA Noordoost-Brabant. De betrokkenheid en inzet van de Regionale Coalitie was gedurende het traject hoog. Er is echt sprake van een gedeeld probleembesef en gevoelde urgentie. Nu is het taak van alle partijen om deze positieve energie vast te houden en te vertalen in concrete inzet.”

Het belang van draagvlak onder alle betrokkenen

Meltem: "Wij begeleiden vaker complexe samenwerkingsprocessen waarbij de belangen uiteenlopen. Keer op keer zie ik hoe belangrijk het is om een transparant proces in te richten en oog te houden voor draagvlak onder alle betrokkenen. Er zijn natuurlijk parallellen, maar een blauwdruk is er niet; iedere regio is anders. Ik geloof erin dat het goed is om aan te sluiten bij wat er al is en steeds goed aan te voelen waar de energie van betrokkenen zit die het mogelijk maakt om vervolgstappen te zetten, ook als wij weer vertrokken zijn."

Wijnand: ”Het is vaak een kunst om flexibiliteit in het proces in te bouwen, zonder koers te verliezen. Ik ben heel blij dat dat in Noordoost-Brabant gelukt is. Bestuurders die ook in andere regio’s actief zijn, gaven ons terug dat er niet alleen een stevige inhoudelijke basis ligt in deze regio, maar ook dat ze ook heel tevreden zijn over het proces. Met name omdat het gelukt is om een brede vertegenwoordiging stevig aan tafel te krijgen van mensen die zich gezien en gehoord weten."

"Het ging niet altijd vanzelf en er zijn enkele stevige gesprekken gevoerd, maar altijd op een respectvolle toon. Dat is een mooi compliment, met name aan de partijen zelf, en het zegt wat mij betreft ook veel over het onderlinge vertrouwen dat tijdens dit proces is opgebouwd. Dat is precies waar wij als procesbegeleiders op hopen. Het opleveren van een papieren regioplan is geen doel op zich, het gaat erom dat er een fundament van vertrouwen wordt gelegd tussen alle verschillende stakeholders, om de uitdagingen gezamenlijk het hoofd te kunnen bieden.’’

Meltem: “Wijnand en ik hebben allebei vertrouwen in het vervolg van het proces, waarin de Coalitie in nauwe verbinding met de drie subregionale samenwerkingsverbanden verder aan de slag gaat met de opgaven zoals die in het regioplan zijn staan geformuleerd.”

Vragen? Neem contact op met Wijnand of Meltem. Ze staan je graag te woord!